Strategie przetrwania – czy biznes może rosnąć w czasie kryzysu?

Firmy zmuszone są do ograniczania kosztów i poszukiwania bardziej efektywnych metod produkcji, dystrybucji i sprzedaży produktów. Ma to związek z rosnącymi kosztami energii i gazu, problemami z globalnymi łańcuchami dostaw towarów (m.in. z Chin), wysokimi kosztami zatrudnienia oraz niepewną sytuacją geopolityczną w Europie Wschodniej. Pandemia COVID-19 i jej skutki, wysoki poziom inflacji, stopy procentowe i wojna na Ukrainie są obecnie czynnikami ryzyka dla prowadzenia biznesu w Polsce. Ograniczenie działalności gospodarczej oraz zerwanie łańcucha dostaw dla wielu przedsiębiorstw oznaczało mniejszą skalę funkcjonowania, problemy z płynnością finansową, a często bankructwo. Kolejnym źródłem problemów wielu organizacji z branż TSL, HORECA, transportowej, motoryzacyjnej czy odzieżowej była wojna na Ukrainie. Z tego powodu polskie firmy zmuszone były do zmiany strategicznego kierunku rozwoju oraz poszukiwania innych rynków zbytu. Jak sobie poradziły?

Ostatnie cztery lata były trudnym okresem dla całej branży HORECA. W tym czasie z powodu ograniczeń w działalności narzuconych przez rząd i utraty płynności wiele restauracji oraz hoteli zostało zamkniętych. Po pandemii spora liczba przedsiębiorstw nie było w stanie dalej normalnie funkcjonować. Jednak niektórzy menedżerowie, aby ratować swoje biznesy, poszukiwali nowych obszarów działania. Grzegorz Kłos, który przez wiele lat prowadził restaurację, postanowił spróbować podbić nową niszę. Uruchomił produkcję dań gotowych na wynos, które pakowano w puszki. Pomimo faktu, że po pandemicznej zawierusze przyszedł znaczny wzrost kosztów działalności spowodowany inflacją oraz rosnącymi stopami procentowymi, to jego firma nadal funkcjonuje. Sposobem na przetrwanie dla przedsiębiorcy z Krakowa okazała się produkcja rzemieślniczych konserw marki EdRed. W krótkim czasie po wybuchu pandemii postanowiono uruchomić sprzedaż poprzez sklep internetowy, w którym można nabyć dania dobrej jakości ugotowane przez kucharzy, a następnie zapakowane w puszki i dostarczane w krótkim czasie do klienta. Realizacja zamówień jest możliwa na terenie całej Polski, m.in. poprzez paczkomaty Inpost. Kluczowym celem było w tym przypadku przetrwanie w czasie kryzysu, a okazało się, że sprzedaż relatywnie szybko rosła. W firmie duży nacisk postawiono na naturalne składniki, zero konserwantów oraz wysoką jakość. Ponadto rzemieślnicze wytwarzanie dań według tradycyjnych receptur pozwoliło na pozyskanie nowych klientów w różnych regionach Polski.

W ostatnich kilku latach sposobem na wyjście z problemów było umiejętne zarządzanie zmianami, czyli uelastycznienie produkcji i dystrybucji produktów. Istotną rolę odegrały inwestycje w innowacje oraz ograniczanie kosztów działalności. Takie firmy jak Answear czy CCC konsekwentnie rozwijały sprzedaż internetową. Ansewar.com jest polskim sklepem multibrandowym, który oferuje szeroki wybór ubrań, butów i dodatków ponad 500 marek. Wspomniana organizacja po wyjściu z rynku ukraińskiego rozpoczęła nową kampanię marketingową promującą sklep internetowy, a także rozwinęła sprzedaż w innych krajach Europy. Po kilku miesiącach spółka wznowiła działalność w Ukrainie z pewnymi ograniczeniami. Sprawny system sprzedaży online, duży wybór produktów oraz rozwój dystrybucji zapewniły stabilny wzrost pomimo rosnących kosztów działalności oraz ograniczenia wydatków konsumenckich w ostatnich miesiącach.

Dodatkowo Answear na początku czerwca zawarł umowę przejęcia spółki Fashion Trends Group. To firma powstała w 2007 r., która stworzyła markę odzieżową Sneaker Studio, skierowaną dla segmentu streetwear fashion. Answear pozyskał zatem nową markę, przez co mógł zaatakować kolejną rynkową niszę. Sposobem na przetrwanie trudnych dla firmy czasów było konsekwentne rozwijanie oferty produktowej i kanałów sprzedaży online, umacnianie strategicznej pozycji na dotychczasowych rynkach, a także próba zagospodarowania nowych. Rozwój organizacji oparto też na własnym centrum logistycznym, sprzedaży internetowej i optymalizacji kosztów. W 2022 r. spółka Answear osiągnęła przychody ze sprzedaży na poziomie 973,45 mln zł. Dla porównania przychody w 2021 r. wynosiły 683,53 mln zł. Nowe rynki zbytu, takie jak Grecja, Chorwacja, Słowenia i Cypr, zapewniły firmie wzrostu sprzedaży w 2022 r. o 26 %.

Kolejną interesującą organizacją, która w wyniku pandemii została zmuszona do strategicznych zmian, jest CCC. To jeden z największych oraz najbardziej rozpoznawalnych przedsiębiorstw na rynku obuwia w Polsce i na rynkach Europy Środkowo-Wschodniej. Marka CCC funkcjonuje w 29 krajach – również na Bliskim Wschodzie. Oferuje swoim klientom przede wszystkim obuwie, ale też torebki, akcesoria, odzież. Omawiana firma sprzedaje swoje produkty w ponad 700 placówkach pod marką Boti, CCC i Lasocki. W krótkim czasie po wybuchu pandemii pojawiły się problemy związane z rosnącymi kosztami produkcji oraz kosztami bieżącego funkcjonowania. Spółka finansowała także przejęcie innych podmiotów za pomocą kredytów. Jednym ze sposobów na wyjście z trudnej sytuacji było rozbudowanie sprzedaży internetowej oraz wprowadzenie nowych marek produktowych do oferty. Podjęto decyzję o rozwijaniu strategii dystrybucji opartej na koncepcji omnichannel. Równie ważne okazało się usprawnienie procesów logistycznych spółki. Istotną rolę w tych procesach spełniło innowacyjne centrum logistyczne, którego najważniejszym elementem okazał się w pełni zautomatyzowany magazyn wysokiego składowania o łącznej powierzchni 23,1 tys. mkw., który jest w stanie pomieścić minimum 5 mln par obuwia. Celem utworzenia centrum logistycznego firmy CCC było bezpośrednie składowanie i obsługa poszczególnych kartonów z towarem od przyjęcia do wysyłki przy minimalnym udziale człowieka.

Ostatnie trzy lata pokazały, że tylko sprawnie zarządzane przedsiębiorstwa o stabilnej sytuacji finansowej i logistyce mogą poradzić sobie ze skutkami pandemii, wysoką inflacją i wzrostem kosztów energii. Przykładem takiej firmy jest sieć sklepów Dino, która od lat sukcesywnie rozwija się w Polsce. Firma co roku otwiera nowe sklepy i notuje coraz lepsze wyniki finansowe. Sprawnie rozwijany system logistyki, otwieranie sklepów w nowych lokalizacjach, poprawa rentowności, utrzymanie marży oraz inwestycje w fotowoltaikę okazały się dobrym sposobem na rozwój w trudnych czasach. W 2018 r. za jedną akcję spółki Dino inwestorzy płacili 34 zł, a w 2023 r. koszt pojedynczej akcji to 489 zł. W 2022 r. organizacja otworzyła 344 nowe sklepy, a jej sprzedaż wzrosła o prawie 50% w porównaniu z 2021 r. Obecnie notuje wzrost wartości majątku i inwestuje w rozwój sieci sprzedaży, umacniając wizerunek marki. W 2019 r. spółka Dino posiadała 1218 sklepów, a w 2022 r. było to już 2156 sklepów. Również w czasie pandemii koronawirusa i w kolejnych latach spółka nadal inwestowała w nowe sklepy, systematycznie monitorując koszty działalności oraz rozwijała nowoczesne technologie w obszarze IT, logistyki i fotowoltaiki. W 2022 r. energia słoneczna zasilała 1701 sklepów o łącznej mocy  64 MW, a produkcja energii elektrycznej ze słońca w 2022 r. wynosiła 40 GW. W efekcie przez ostatnie trzy lata spółka znacząco ograniczyła zadłużenie, poprawiając wskaźniki płynności i rentowności. Przychody ze sprzedaży w 2022 r. wyniosły 19 801 622 tys zł, a zysk netto – 1 132 087 tys zł.

W okresie pandemii spowolnienie gospodarcze w Polsce i pozostałych krajach Europy było nieuniknione. W efekcie nastąpiła trudna sytuacja w branży transportowej i logistyce. Problemy z międzynarodowymi łańcuchami dostaw oraz braki wielu komponentów dla branży IT i motoryzacyjnej zmusiły przedsiębiorstwa do ograniczenia produkcji. Dla rynku TSL oznaczało to konieczność dostosowania się do nowej trudnej rzeczywistości. Po kilku latach od pandemii okazało się, że firmy z branży TSL wyszły z sytuacji kryzysowych dzięki inwestycjom w nowoczesne technologie i sztuczną inteligencję. Spółka transportowa Epo Trans funkcjonuje na rynku transportowym od 1987 r., świadcząc usługi na obszarze całej Unii Europejskiej. Spadek stawek frachtowych, zamknięcie rynków wschodnich dla przewoźników drogowych oraz duża aktywność firm z Ukrainy poszukujących zleceń w Polsce i innych krajach UE doprowadziły do sytuacji, w której polskie organizacje transportowe zostały zmuszone do konkurencji cenowej. Ponadto branża TSL zanotowała w ostatnich miesiącach problemy z płynnością, rosnącymi kosztami leasingu i kredytów, presją na wzrost kosztów pracy oraz podatkami.

Przedsiębiorstwo Epo Trans postawiło na innowacyjność, aby przetrwać na coraz trudniejszym rynku. W firmie wdrożone zostały nowe naczepy według własnego projektu z systemem załadunkowym BOE (Back Door Extension). Takie rozwiązanie pozwoliło na usprawnienie efektywności transportu poprzez wzrost wydajności załadunku o 28%. W swojej strategii przetrwania prezes firmy Epo Trans kierował się innowacyjnymi rozwiązaniami, takimi jak system PPC (Predictive Powertrain Control). System ten zastosowano w samochodach ciężarowych, a jego głównym zadaniem była większa oszczędność w zużyciu paliwa, wzrost wydajności i lepszy komfort pracy kierowców. Rozwiązanie rozróżnia wzniesienia i płaskie odcinki drogi, wspomagając kierowcę przy zmianie biegów i regulacji prędkości. Pozwala to na optymalizację zużycia paliwa.

W ostatnich latach również firmy kurierskie nie miały łatwo na rynku. Klienci zwiększyli swoją aktywność w sklepach internetowych, więc na rynku przesyłek mogliśmy zaobserwować wydłużenie czasu dostawy oraz wzrost stawek za paczkę. Jedną z firm kurierskich, które w tym czasie dokonały kluczowych zmian w strategii działania, był Inpost.  Ta spółka od początku funkcjonowania opiera swój rozwój na innowacjach. Jako pierwsza wprowadziła na rynek paczkomaty, a obecnie realizuje strategię rozwoju opartą na budowaniu własnej sieci paczkomatów w Europie, kreowaniu wizerunku marki w działaniach marketingowych i poprawie jakości obsługi. Zmiany, jakie zastosowano w firmie Inpost w czasie pandemii oraz po jej zakończeniu, to m.in. wprowadzenie do użytkowania samochodów elektrycznych. Pozwoliło to na obniżenie kosztów transportu. Firma posiada 463 samochody elektryczne. W 2022 r. pojazdy elektryczne Inpostu dostarczyły około 30 mln paczek. Efektywne wykorzystanie transportu w logistyce oraz rozwój nowych zagranicznych rynków zapewniły firmie wzrost przychodów o ponad 50% w 2022 r. W 2022 r. Inpost dokonał przejęcia zagranicznej firmy Mondial Relay, która była liderem dostaw out of home oraz alternatywnych punktów odbioru. Dzięki temu prezentowana spółka zwiększyła udział w rynku przesyłek kurierskich w Europie. Wśród innowacyjnych rozwiązań zastosowanych przez spółkę jest testowana obecnie usługa Inpost Pay uważana jako rewolucję w systemie płatności bezgotówkowych. Ma ona obsługiwać terminale płatnicze i aplikacje mobilne, co z pewnością ułatwi rozliczanie transakcji za usługę.

Ostatnie trzy lata były trudnym okresem dla wielu przedsiębiorstw. Menedżerowie i właściciele firm podejmowali trudne decyzje, aby ratować firmy. Konieczne były zmiany w strategii rozwoju, negocjacje z bankami oraz dostawcami dotyczące kredytów i płatności, a także reorganizacja procesów biznesowych w produkcji i logistyce.  Część z opisanych przedsiębiorstw wyszła z kryzysu, odnotowując lepsze wyniki sprzedaży.

Niektóre firmy nadal znajdują się w trudnej sytuacji i czas wychodzenia z kłopotów finansowych może być dłuższy. Jednak dzięki sprawnemu zarządzaniu, elastycznej strategii i umiejętności ograniczania kosztów przedsiębiorstwa nadal mogą prowadzić działalność biznesową, poszukując okazji do zdobycia przewagi konkurencyjnej na rynku.

Nadal problemem dla menedżerów oraz właścicieli wielu przedsiębiorstw są rosnące koszty produkcji, energii i koszty zatrudnienia. Na dzień dzisiejszy już wiemy, że wydatki na wynagrodzenia i ZUS wzrosną jeszcze w lipcu tego roku. Rząd zapowiedział też kolejne podniesienie stawki minimalnego wynagrodzenia w 2024 r., co z pewnością spowoduje możliwe redukcje etatów. Bezpiecznie możemy zatem założyć, że łatwiej nie będzie. Ale pamiętajcie – w ogniu hartuje się stal. Dacie radę! Pozostańcie otwarci na nieszablonowe rozwiązania, podejmujcie decyzje w oparciu o dane i – a może przede wszystkim – nie traćcie zapału.