Polska potrzebuje innowacji – nie tylko o inwestycji Intela w Polsce [Krzysztof Michalski, Agencja Rozwoju Przemysłu S.A.]

Żyjemy w turbulentnych czasach – jest to jedna z niewielu bezspornych ostatnio kwestii. Wszelkiego rodzaju kryzysy szczególnie mocno odczuwa oczywiście biznes, który w błyskawicznym tempie musi adaptować się do nowych warunków. Jako Agencja Rozwoju Przemysłu jesteście blisko polskiej przedsiębiorczości. Z jakimi wyzwaniami borykają się aktualnie polskie firmy?

Powiedzieć, że światowa gospodarka przechodzi turbulencje, to tak naprawdę nie powiedzieć nic. Mamy do czynienia ze zjawiskami, które zrewolucjonizują życie gospodarcze w najbliższych dekadach. Agresja Rosji na Ukrainę to symboliczny koniec postzimnowojennego ładu i prawdopodobny początek procesów deglobalizacyjnych. Pandemia pozrywała łańcuchy dostaw, wojna wymusza ich odbudowę, ale w zupełnie innej konfiguracji geopolitycznej. Dla firm o zasięgu międzynarodowym liczyć się będą już nie tylko konkurencyjne koszty pracy, ale również wytrzymałość łańcuchów dostaw, np. poprzez bezpieczne otoczenie dla prowadzenia biznesu czy wspólnotę wartości. Polska gospodarka może na tym tylko zyskać. Po pierwsze, wojna oraz konieczność rezygnacji z rosyjskich paliw kopalnych wymusiły na nas szybszą adaptację do wyzwań związanych z transformacją energetyczną, której finalnym efektem ma być osiągnięcie przez nasz kraj suwerenności energetycznej. Po drugie, będziemy czerpać korzyści z nowych trendów – nearshoringu i friendshoringu. Wiele firm szuka w tych trudnych czasach bezpiecznej przystani i znajduje ją w Polsce.

A jak przekłada się ta sytuacja na codzienne funkcjonowanie polskich firm? Poza okazją do włączenia się w nowe łańcuchy wartości wskazałbym jedno zagrożenie, które może być zarazem szansą. Zagrożenie to oczywiście gwałtowny wzrost cen energii. Szok cenowy, świadomie zresztą wywołany przez Rosję, uderza bezpośrednio w działalność każdej polskiej firmy. I to nie tylko w zakresie kosztów, ale też pewności dostaw. Tym bardziej potrzebujemy budować niezależny system energetyczny, tak żeby dostarczać polskim przedsiębiorcom konkurencyjną cenowo energię – co w obecnych realiach oznacza energię obciążoną jak najniższymi emisjami CO2. Agencja Rozwoju Przemysłu S.A. działa w tym obszarze coraz bardziej aktywnie. Inwestujemy w doliny wodorowe – w paliwo, którego znaczenie będzie rosło w ciągu najbliższych lat. Razem z hiszpańskim partnerem GRI Renewable Industries budujemy fabrykę wież dla morskich farm wiatrowych na Bałtyku [1]. Jedna z naszych spółek rozpoczęła również współpracę z brytyjskim Rolls-Roycem, który będzie produkował małe reaktory modułowe. Gramy na wielu polach, by zapewnić polskiej gospodarce i polskim przedsiębiorcom płynność energetyczną.

Dysponujecie szeroką gamą rozbudowanych instrumentów finansowych, dzięki którym jesteście w stanie wspierać polskie firmy. Jakie inicjatywy prowadzone przez ARP są z Pana perspektywy najistotniejsze dla rozwoju sektora MŚP w Polsce?

Agencja Rozwoju Przemysłu S.A. działa zgodnie z założeniami wynikającymi ze Strategii na Rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju. Zależy nam na tym, żeby małe firmy stawały się średnimi, średnie dużymi, a duże zaczęły wchodzić na rynki międzynarodowe.

ARP od lat wspiera te procesy, udzielając firmom z sektora MŚP pożyczek inwestycyjnych. W tym celu stworzyliśmy też w całym kraju sieć Centrów Obsługi Przedsiębiorców [3]. Nasza centrala znajduje się w Warszawa, ale zależy nam, żeby każdy przedsiębiorca w Polsce miał do nas blisko i mógł zapoznać się z naszą ofertą oraz znaleźć rozwiązanie, które najlepiej pomoże mu w rozwoju.

Małym i średnim firmom oferujemy też zachęty inwestycyjne w naszych strefach ekonomicznych. Przełomem w tym względzie było powstanie Polskiej Strefy Inwestycji, która po pierwsze umożliwia korzystanie z ulg podatkowych na terenie całego kraju, a po drugie jest adresowana już nie tylko do zagranicznych firm, nie tylko do tych największych, ale przede wszystkim do tych, które dopiero chcą zwiększać zasięg działalności.

W polskiej przestrzeni publicznej od wielu lat toczy się żywiołowa debata związana z tym, czy strategiczne branże gospodarki, szczególnie te pozostające w utrzymującym się kryzysie, należy prywatyzować, czy restrukturyzować. Jak odpowiedziałoby ARP na tak postawione pytanie?

Powiedziałbym, że ta debata jest nieco anachroniczna w kontekście światowych trendów. Sam wolny rynek jest pewnym złudzeniem – funkcjonuje tylko dzięki ramom, które powstają poza nim. Jeśli myślimy o gospodarce w szerokiej perspektywie, to musi być ona nastawiona  szczególnie na rozwój. I to właśnie troska o długofalowy rozwój jest misją działania Agencji Rozwoju Przemysłu S.A. Dlatego też często angażujemy się w projekty istotne z punktu widzenia rozwoju całej gospodarki, ale także rozwoju społecznego. Państwo może być równie efektywne co wolny rynek, a w pewnych obszarach jest po prostu bardziej skuteczne.

ARP jest operatorem największej w historii inwestycji zagranicznej w Polsce. Jaki wpływ na polską gospodarkę będzie miało powstanie nad Wisłą fabryki Intela?

Projekt Intela to coś więcej niż tylko kolejna inwestycja. Jej skala jest ogromna, chodzi o inwestycję wartą blisko 20 miliardów zł. Jednak jeszcze ważniejsza jest jakość tej inwestycji. Intel rozpoczyna w Polsce proces budowy całkowicie nowego sektora przemysłowego [5]. Branża półprzewodnikowa będzie decydować o obliczu światowej gospodarki w XXI w. Chipy są dziś elementem każdego urządzenia elektronicznego – od lodówki, przez smartfona, aż po procesory stosowane w robotyce. To o kontrolę nad produkcją czipów toczy się rywalizacja między dwoma największymi światowymi potęgami – USA i Chinami. Krótko mówiąc: mikroczipy to klucz do makroprocesów, które ukształtują świat przyszłości.

Polska skorzysta na inwestycji Intela w kilku wymiarach. Po pierwsze, sama fabryka Intela to 2 tys. nowych, wysokojakościowych miejsc pracy. Konkurencyjność polskiej gospodarki nie polega już na szerokim dostępie do taniej siły roboczej. Teraz naszą przewagą konkurencyjną są wysoko wykwalifikowane kadry. Po drugie, pojawi się co najmniej 10 tys. nowych miejsc pracy dla kooperantów Intela. To będzie prawdziwy boom inwestycyjny dla Dolnego Śląska. Po trzecie – i być może najważniejsze – projekt Intela to kolejny sygnał dla świata, że w Polsce warto inwestować. W ślad za gigantem z Doliny Krzemowej powinny pojawić się u nas kolejne globalne marki. Agencja Rozwoju Przemysłu S.A. będzie pracować na tym, by inwestycja Intela była początkiem całej serii.

Jak powinna wyglądać transformacja energetyczna w Polsce, aby zachować odpowiednie proporcje pomiędzy społeczną odpowiedzialnością biznesu a bezpieczeństwem strategicznym polskich firm?

Nigdy dość powtarzania, że polska gospodarka zaczęła adaptację do wymagań polityki neutralności emisyjnej z zupełnie innego poziomu niż Europa Zachodnia. Mamy zgodę co do celów klimatycznych, jakie przyjmuje Unia Europejska, ale problemem jest tempo, w jakim te cele musimy osiągnąć. Transformacja energetyczna przeprowadzona w tempie forsowanym przez najbardziej zamożne kraje Europy jest dla polskich firm zwyczajnie niesprawiedliwa i stanowi barierę rozwojową niemal nie do przeskoczenia. Tyle jeśli chodzi o politykę na poziomie europejskim.

Mam nadzieję, że w interesie polskich firm uda się dostosować założenia transformacji energetycznej do możliwości polskiej gospodarki. Co nie oznacza, że powinniśmy czekać z założonymi rękami. Agencja Rozwoju Przemysłu S.A. ogłosiła niedawno strategię działania spółki do roku 2025 i jej kluczową częścią jest właśnie zaangażowanie w inwestycje w branży energetycznej. Stawiamy na „czysty przemysł” – chcemy, żeby transformacja energetyczna nie była dla polskich przedsiębiorstw obciążeniem, ale szansą na dodatkowe zyski i włączenie się w nowe łańcuchy dostaw. Wspominałem już o naszych działaniach w obszarze wodoru, morskiej energetyki wiatrowej, o pracy nad włączeniem się w łańcuch dostaw dla małych reaktorów modułowych. Współpracując zarówno z firmami krajowymi, jak i zagranicznymi wiemy, że tania i czysta energia to warunek konieczny dla ich rozwoju. Alternatywa jest prosta: albo sami będziemy produkować energię dla polskiej gospodarki, albo będziemy ją importować z zewnątrz. Wybór jest oczywisty, ale jego realizacja bardzo wymagająca. Mogę jednak zadeklarować, że tak jak Agencja Rozwoju Przemysłu S.A. była partnerem dla polskich firm w burzliwych czasach transformacji, tak teraz będzie dla nich wsparciem w transformacji energetycznej.

Materiał powstał we współpracy komercyjnej z Agencją Rozwoju Przemysłu