Kim są fundator i beneficjent fundacji rodzinnej?

Fundator może zatem wnieść nieruchomości, udziały w spółkach, akcje, gotówkę, a nawet dzieła sztuki z rodzinnej kolekcji. Przekazanie majątku do fundacji jest decyzją strategiczną – fundator przenosi majątek do innego podmiotu, ale jednocześnie decyduje o tym, w jaki sposób ma być on zarządzany w przyszłości.

Ustala także zasady funkcjonowania fundacji, spisując statut, który często nazywany jest mianem „konstytucji” fundacji rodzinnej. W nim określa cele fundacji, kto może z niej korzystać (tj. beneficjentów) oraz kto i w jaki sposób ma nią zarządzać. Warto zaznaczyć, że fundatorem nie musi być jedna osoba – w niektórych przypadkach fundację zakładają wspólnie małżonkowie lub inne osoby spokrewnione.

Kluczowym aspektem osoby fundatora jest to, że po wniesieniu majątku do fundacji traci prawo do dowolnego nim dysponowania. Fundacja staje się odrębnym bytem prawnym, niezależnym od fundatora. Niemniej może on uczestniczyć w jej działaniach.

Beneficjent to osoba, która korzysta z majątku lub dochodów fundacji. W fundacji rodzinnej beneficjentami są zazwyczaj członkowie rodziny fundatora. To fundator, ustalając statut fundacji, decyduje, kto i na jakich zasadach otrzyma wsparcie. Może ono obejmować np. regularne wypłaty, wsparcie w edukacji, finansowanie leczenia lub pomoc w prowadzeniu działalności gospodarczej. Rola beneficjenta nie jest tożsama z rolą właściciela majątku – fundacja jest niezależnym podmiotem prawnym, a beneficjent nie ma bezpośrednich praw do jej majątku. Korzyści, które otrzymuje, są określone w statucie i zależą od decyzji fundatora.

Oznacza to, że beneficjent ma prawo do określonego wsparcia, ale nie może dowolnie rozporządzać całym majątkiem fundacji. Warto wskazać, że fundator może wyznaczyć różne grupy beneficjentów – przykładowo poprzez określenie, kto będzie otrzymywał wsparcie w trakcie trwania ich życia zawodowego, a kto po osiągnięciu określonego wieku. Może także uzależnić wypłaty z fundacji od spełnienia pewnych warunków, takich jak ukończenie studiów czy rozwój określonych umiejętności.

Z kolei zarząd fundacji rodzinnej to organ odpowiedzialny za codzienne zarządzanie fundacją i jej majątkiem. Członkowie zarządu są odpowiedzialni za realizację celów fundacji zgodnie ze statutem i wolą fundatora. To ich zadaniem jest dopilnowanie, by fundacja działała zgodnie z prawem, generowała dochody z majątku i spełniała swoje zadania wobec beneficjentów.

Członkowie zarządu nie muszą być członkami rodziny fundatora, choć w praktyce często właśnie tak to wygląda. Wybierane są osoby bliskie fundatorowi lub związane z rodziną. Zarząd podejmuje decyzje o inwestycjach, rozdzielaniu środków oraz kontroluje bieżące finanse fundacji. Jest kluczowym organem, który dba o to, by fundacja funkcjonowała zgodnie z zamierzeniami fundatora, ale również by dostosowywała się do zmieniających się warunków ekonomicznych i potrzeb beneficjentów.

Zarząd sporządza i aktualizuje listę beneficjentów, czyli dokument, który wskazuje, kto jest obecnie beneficjentem fundacji i jakim korzyściom i obowiązkom z tego wynikającym podlega. Dodatkowo informuje beneficjentów o dostępnych dla nich świadczeniach i dba o ich prawidłową realizację. Tutaj warto dodać również, że fundator może ustanowić radę fundacji, która nadzoruje pracę zarządu.

Chociaż każda z wyżej wymienionych ról jest inna, ich kooperacja to klucz dla prawidłowego funkcjonowania fundacji rodzinnej. Fundator, przekazując majątek fundacji, jednocześnie ustala zasady jej funkcjonowania i może nadzorować jej zarząd. Beneficjent korzysta z owoców pracy fundacji, ale nie ma bezpośredniej kontroli nad majątkiem. Zarząd natomiast zarządza fundacją, dbając o to, by realizowała ona cele fundatora oraz zaspokajała potrzeby beneficjentów.

W praktyce współpraca tych trzech podmiotów decyduje o tym, czy fundacja będzie skutecznie działać przez lata, zapewniając stabilność finansową kolejnym pokoleniom. Każda z omówionych instancji ma swoje miejsce w strukturze fundacji rodzinnej, więc ich odpowiednie zrozumienie jest konieczne do stworzenia sprawnie działającego podmiotu, wspartego przez kompleksowe zapisy statutowe.

Ostatnia aktualizacja tekstu: 14.10.2024 r.
Źródło grafiki otwierającej: Freepik Premium

Najczęstsze pytania i wątpliwości polskich przedsiębiorców zawiązane z fundacjami rodzinnymi zebraliśmy w kilkunastu oddzielnych artykułach. Zapraszamy do zapoznania się z pogłębionymi analizami poszczególnych zagadnień, które przygotowali czołowi polscy eksperci:

1. 1. Jakie są główne korzyści z utworzenia fundacji rodzinnej?
      Opracowanie: Joanna Pieczaba i Maciej Krotoski, Kancelaria Krotoski Adwokaci i Radcy Prawni
   2. Jak fundacja rodzinna pomaga chronić majątek?
      Opracowanie: Daria Leszczyk, Grabowski i Wspólnicy Kancelaria Radców Prawnych
   3. Jak założyć fundację rodzinną?
      Opracowanie: Przemysław Lech, Kancelaria Adwokacka SLM Adwokaci
   4. Jakie są koszty założenia i prowadzenia fundacji rodzinnej?
      Opracowanie: Bogdan Chudoba, Kancelaria Bogdan Chudoba Adwokaci
   5. Jaka jest rola fundatora i innych organów fundacji rodzinnej?
      Opracowanie: Dominik Szczygieł, Kancelaria MSDS Legal Szczotka Szczygieł
   6. Czym jest statut fundacji rodzinnej?
      Opracowanie: Rafał Dul, Sylwia Cieszkowska, Mecenat Warszawski
   7. Kim są fundator i beneficjent fundacji rodzinnej?
      Opracowanie: Wojciech Bokina, Filip Koryciński, Kancelaria Brysiewicz, Bokina i Wspólnicy
   8. Jakie podatki płaci fundacja rodzinna?
      Opracowanie: Mateusz Chinczewski, Kancelaria Finerto
   9. Czy fundacja rodzinna może inwestować?
      Opracowanie: Wojciech Chabasiewicz, Kancelaria CK LEGAL
   10. Czym jest działalność niedozwolona w ramach fundacji rodzinnej?
       Opracowanie: Krzysztof Rożko, Nikola Jadwiszczak-Niedbałka, Krzysztof Rożko i Wspólnicy Kancelaria Prawna
   11. Jakie zmiany planuje rząd w opodatkowaniu fundacji rodzinnych?
       Opracowanie: Łukasz Wojtkowiak, WNW Legal