Czy fundacja rodzinna może inwestować?

Z dobrodziejstw fundacji rodzinnej mogą skorzystać wyłącznie osoby fizyczne, gdyż tylko one mogą być fundatorami. Nie istnieje prawna możliwość, by fundatorem została spółka, fundusz inwestycyjny czy jakikolwiek inny podmiot. Mamy więc wehikuł, w którym mogą być lokowane wyłącznie nadwyżki finansowe pochodzące z majątku prywatnego fundatora – osoby fizycznej.

To fundator wybiera, które elementy swojego majątku wniesie do fundacji rodzinnej i powierzy jej zarządzanie nimi zgodnie z ustalonymi przez niego celami i zasadami. Tak wykorzystywana fundacja rodzinna ma zarządzać przekazanym jej majątkiem, by przynosił korzyści beneficjentom. W ten sposób nadwyżki finansowe fundatora są zarządzane przez fundację rodzinną i wykorzystywane zgodnie z jego wskazaniami.

Nadwyżki finansowe winny być wypracowywane przez każdą firmę. Zysków nie powinno się jednak przeznaczać na przedsięwzięcia niezwiązane z ich podstawową działalnością. Spółki zazwyczaj koncentrują się na rozwoju swojego biznesu, inwestując nadwyżki w organiczny rozwój lub przejęcia, które wzmocnią ich główną działalność. W przypadku gdy podmiot chce angażować się w nowe przedsięwzięcia, kluczowe jest tworzenie osobnych spółek dedykowanych tym celom. Nowe projekty często wiążą się z różnymi ryzykami, a także wymagają odmiennych sposobów finansowania oraz innego podejścia ze strony inwestorów i instytucji finansowych. Wydzielanie nowych przedsięwzięć do osobnych podmiotów umożliwia bardziej efektywne zarządzanie nimi, co z kolei minimalizuje ryzyko związane z podstawową działalnością firmy.

Spółki mają możliwość prowadzenia działalności inwestycyjnej, ale musi się to odbywać w odpowiednich ramach prawnych. Właściwym sposobem może być wykorzystanie alternatywnej spółki inwestycyjnej, która – włączona do grupy kapitałowej – lokuje firmowe nadwyżki wypracowane przez spółki z grupy.

W sytuacji gdy spółka wypracowuje zyski, które nie są przeznaczone na dalszy rozwój, powinny one zostać przekazane właścicielom. Istnieje wiele sposobów na dokonanie takiego transferu. Może to być klasyczna dywidenda, ale równie popularne są programy odkupu akcji lub udziałów własnych (buy-back). Możliwe są także bardziej skomplikowane struktury, które pozwalają na transfery zysków do właścicieli w optymalny sposób.

Po otrzymaniu nadwyżek akcjonariusze lub wspólnicy mogą podjąć decyzję o ich dalszym inwestowaniu. Fundacja rodzinna stanowi wygodny i efektywny mechanizm do zarządzania takimi aktywami, szczególnie w średnim i długim terminie. Korzystne może być również wniesienie akcji lub udziałów spółki do fundacji rodzinnej. W takim scenariuszu fundacja rodzinna stanie się akcjonariuszem lub wspólnikiem spółki i wypracowane przez nią zyski będą bezpośrednio trafiać do fundacji rodzinnej w formie dywidend. Pozwoli to ominąć pośrednictwo osoby fizycznej w przekazywaniu do fundacji rodzinnej nadwyżek wypracowywanych przez spółkę. Wtedy jednak zyski spółki są kumulowane w fundacji rodzinnej, a nie w majątku fundatora.

W każdym przypadku zarządzania aktywami, czy to poprzez fundację rodzinną, czy poprzez inne struktury, dobrą praktyką jest ustanowienie strategii i polityki inwestycyjnej, nawet jeśli nie wymagają tego przepisy prawa. Taka dokumentacja może ograniczać swobodę zarządzających i kierować decyzje inwestycyjne na określone tory, zgodnie z wolą ustalającego politykę inwestycyjną. W przypadku fundacji rodzinnej może nim być sam fundator. Pozwala to na większy wpływ na to, w jaki sposób i w jakie przedsięwzięcia środki są lokowane, nawet przy braku bezpośredniego uczestnictwa fundatora w zarządzaniu fundacją rodzinną.

Choć fundacja rodzinna może być skutecznym narzędziem do gromadzenia i inwestowania kapitału, ma ona pewne ograniczenia związane z finansowaniem. O ile możliwe jest finansowanie dłużne w różnych wariantach, to w zakresie finansowania kapitałowego fundacja zależna jest całkowicie od osoby fundatora. Tylko on może wnosić aktywa do fundacji, nie uzyskując w zamian żadnych praw udziałowych, co oznacza, że powiększanie majątku fundacji odbywa się wyłącznie dzięki jego działaniom.

Podsumowując, fundacja rodzinna jest ciekawym narzędziem dla osób fizycznych, które chcą zarządzać swoim majątkiem prywatnym, a także wspierać proces sukcesji. Nie jest to jednak narzędzie doskonałe, bo takie nie istnieją. Za każdym razem użycie fundacji rodzinnej musi być starannie przemyślane, zaplanowane i zrealizowane.

Ostatnia aktualizacja tekstu: 14.10.2024 r.
Źródło grafiki otwierającej: Freepik Premium

Najczęstsze pytania i wątpliwości polskich przedsiębiorców zawiązane z fundacjami rodzinnymi zebraliśmy w kilkunastu oddzielnych artykułach. Zapraszamy do zapoznania się z pogłębionymi analizami poszczególnych zagadnień, które przygotowali czołowi polscy eksperci:

1. 1. Jakie są główne korzyści z utworzenia fundacji rodzinnej?
      Opracowanie: Joanna Pieczaba i Maciej Krotoski, Kancelaria Krotoski Adwokaci i Radcy Prawni
   2. Jak fundacja rodzinna pomaga chronić majątek?
      Opracowanie: Daria Leszczyk, Grabowski i Wspólnicy Kancelaria Radców Prawnych
   3. Jak założyć fundację rodzinną?
      Opracowanie: Przemysław Lech, Kancelaria Adwokacka SLM Adwokaci
   4. Jakie są koszty założenia i prowadzenia fundacji rodzinnej?
      Opracowanie: Bogdan Chudoba, Kancelaria Bogdan Chudoba Adwokaci
   5. Jaka jest rola fundatora i innych organów fundacji rodzinnej?
      Opracowanie: Dominik Szczygieł, Kancelaria MSDS Legal Szczotka Szczygieł
   6. Czym jest statut fundacji rodzinnej?
      Opracowanie: Rafał Dul, Sylwia Cieszkowska, Mecenat Warszawski
   7. Kim są fundator i beneficjent fundacji rodzinnej?
      Opracowanie: Wojciech Bokina, Filip Koryciński, Kancelaria Brysiewicz, Bokina i Wspólnicy
   8. Jakie podatki płaci fundacja rodzinna?
      Opracowanie: Mateusz Chinczewski, Kancelaria Finerto
   9. Czy fundacja rodzinna może inwestować?
      Opracowanie: Wojciech Chabasiewicz, Kancelaria CK LEGAL
   10. Czym jest działalność niedozwolona w ramach fundacji rodzinnej?
       Opracowanie: Krzysztof Rożko, Nikola Jadwiszczak-Niedbałka, Krzysztof Rożko i Wspólnicy Kancelaria Prawna
   11. Jakie zmiany planuje rząd w opodatkowaniu fundacji rodzinnych?
       Opracowanie: Łukasz Wojtkowiak, WNW Legal