Czym jest statut fundacji rodzinnej?

Fundacja rodzinna – jako samodzielny twór prawny – jest najbardziej zbliżona do spółki prawa handlowego, jaką jest spółka z ograniczoną odpowiedzialnością. O ile ustrój spółki z ograniczoną odpowiedzialnością regulowany jest przepisami ustawy z dnia 15 września 2000 r. – Kodeks spółek handlowych i umową spółki, o tyle ustrój fundacji rodzinnej regulują przepisy o fundacji rodzinnej oraz uchwalony statut tej fundacji. Podobnie jak w przypadku umowy spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, akt regulujący wewnętrzny ustrój fundacji rodzinnej powinien być sporządzony w formie aktu notarialnego.

Statut fundacji rodzinnej jest podstawowym aktem regulującym najważniejsze aspekty dotyczące funkcjonowania fundacji rodzinnej oraz ustanowionych w niej organów. Na podstawie statutu fundacji rodzinnej mogą być tworzone regulaminy regulujące dodatkowe kwestie organizacyjne fundacji rodzinnej.

Statut fundacji rodzinnej musi odpowiadać nałożonym przez ustawodawcę wymogom, których uregulowanie wymaga szczegółowego ustalenia. W dokumencie statutowym muszą obligatoryjnie zostać określone:

• nazwa fundacji rodzinnej i siedziba fundacji rodzinnej,
• szczegółowy cel fundacji rodzinnej,
• sposób określenia beneficjenta i jego uprawnień,
• zasady prowadzenia listy beneficjentów,
• zasady, w tym szczegółowy tryb, zrzeczenia się uprawnień przez beneficjenta,
• czas trwania fundacji rodzinnej, jeżeli jest oznaczony,
• wartość funduszu założycielskiego, zasady powoływania, odwoływania oraz uprawnienia i obowiązki członków organów, a także zasady reprezentacji fundacji rodzinnej przez zarząd albo przez inne organy w przypadkach wskazanych w ustawie,
• co najmniej jeden beneficjent uprawniony do uczestnictwa w zgromadzeniu beneficjentów, zasady zmiany statutu, przeznaczenie majątku fundacji rodzinnej po jej rozwiązaniu, w tym określenie beneficjenta uprawnionego do mienia w związku z rozwiązaniem fundacji rodzinnej.

Dodatkowo ustawodawca wprowadził w wyżej wskazanej ustawie fakultatywne elementy, które można zawrzeć w statucie fundacji rodzinnej, a które regulują np. zasady współpracy lub współdziałania organów fundacji rodzinnej, szczegółowe zasady likwidacji fundacji rodzinnej czy wytyczne dotyczące inwestowania majątku fundacji rodzinnej.

Statut fundacji rodzinnej, jak zostało to przedstawione w niniejszej publikacji, jest swego rodzaju „konstytucją” fundacji rodzinnej, regulującą wewnętrzne, ustrojowe kwestie związane z funkcjonowaniem tego podmiotu. Ustawodawca zapewnił przy ustalaniu treści statutu fundacji rodzinnej dużą dowolność, dając możliwość zrealizowania założeń, jakie przyświecały fundatorowi podczas zakładania fundacji rodzinnej. Dlatego wielokrotnie ustawodawca w ustawie o fundacji rodzinnej reguluje funkcjonowanie tego podmiotu – według zasad określonych w ustawie – zaznaczając przy tym możliwość dokonania zmiany ustawowych założeń w przypadkach, gdy statut fundacji rodzinnej stanowi inaczej.

Przykładem może być określenie przez ustawodawcę ogólnych zasad funkcjonowania organu fundacji rodzinnej (np. zarządu czy zgromadzenia beneficjentów), czasu wygaśnięcia mandatu członka zarządu, trwania kadencji członka rady nadzorczej, z tym że we wskazanych przypadkach statut fundacji rodzinnej może przewidywać inne rozwiązania. Statut jako akt, w oparciu o który funkcjonuje każda ustanowiona fundacja rodzinna, może ulegać zmianie w zależności od aktualnych bądź przyszłych celów omawianego podmiotu. Nie jest zatem aktem, który – raz ustalony – nie może podlegać modyfikacjom. Tryb zmiany statutu fundacji rodzinnej również może określać statut fundacji, który wymaga zachowania formy aktu notarialnego.

Powyższa publikacja uwidacznia pewien schemat hierarchii aktów regulujących ustrój fundacji rodzinnej, którymi są ustawa o fundacji rodzinnej, statut fundacji rodzinnej oraz regulaminy fundacji rodzinnej mające podstawę istnienia w statucie fundacji rodzinnej. Dopuszczalność wprowadzenia fakultatywnych treści w statucie fundacji rodzinnej jest wyrazem uszanowania indywidualnych potrzeb fundatora, który został uprawniony do ustanowienia fundacji rodzinnej, a także hołduje przekonaniu, że każda fundacja rodzinna może realizować swoje cele na różne, ale dopuszczalne prawem sposoby.

Ostatnia aktualizacja tekstu: 14.10.2024 r.
Źródło grafiki otwierającej: Freepik Premium

Najczęstsze pytania i wątpliwości polskich przedsiębiorców zawiązane z fundacjami rodzinnymi zebraliśmy w kilkunastu oddzielnych artykułach. Zapraszamy do zapoznania się z pogłębionymi analizami poszczególnych zagadnień, które przygotowali czołowi polscy eksperci:

1. 1. Jakie są główne korzyści z utworzenia fundacji rodzinnej?
      Opracowanie: Joanna Pieczaba i Maciej Krotoski, Kancelaria Krotoski Adwokaci i Radcy Prawni
   2. Jak fundacja rodzinna pomaga chronić majątek?
      Opracowanie: Daria Leszczyk, Grabowski i Wspólnicy Kancelaria Radców Prawnych
   3. Jak założyć fundację rodzinną?
      Opracowanie: Przemysław Lech, Kancelaria Adwokacka SLM Adwokaci
   4. Jakie są koszty założenia i prowadzenia fundacji rodzinnej?
      Opracowanie: Bogdan Chudoba, Kancelaria Bogdan Chudoba Adwokaci
   5. Jaka jest rola fundatora i innych organów fundacji rodzinnej?
      Opracowanie: Dominik Szczygieł, Kancelaria MSDS Legal Szczotka Szczygieł
   6. Czym jest statut fundacji rodzinnej?
      Opracowanie: Rafał Dul, Sylwia Cieszkowska, Mecenat Warszawski
   7. Kim są fundator i beneficjent fundacji rodzinnej?
      Opracowanie: Wojciech Bokina, Filip Koryciński, Kancelaria Brysiewicz, Bokina i Wspólnicy
   8. Jakie podatki płaci fundacja rodzinna?
      Opracowanie: Mateusz Chinczewski, Kancelaria Finerto
   9. Czy fundacja rodzinna może inwestować?
      Opracowanie: Wojciech Chabasiewicz, Kancelaria CK LEGAL
   10. Czym jest działalność niedozwolona w ramach fundacji rodzinnej?
       Opracowanie: Krzysztof Rożko, Nikola Jadwiszczak-Niedbałka, Krzysztof Rożko i Wspólnicy Kancelaria Prawna
   11. Jakie zmiany planuje rząd w opodatkowaniu fundacji rodzinnych?
       Opracowanie: Łukasz Wojtkowiak, WNW Legal